İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE BİLİŞİM AĞLARI
KKTC TELEKOMÜNİKASYON DAİRESİ
1963-1974 dönemi: Kıbrıs’ın savaş yıllarını kapsayan bu dönem Kıbrıs Türk halkının kendi olanakları ile kurmuş olduğu ve büyük yerleşim birimlerinde MANÜEL sistemlerle haberleşmenin sağlandığı bir dönemdi. 1974’e gelindiğinde Kıbrıs’taki Türk bölgelerinde yaklaşık 800 telefon abonesi mevcuttu.
1975-1978 dönemi: Bu dönem, haberleşmenin “ Yarı Otomatik Haberleşme Dönemi” olarak niteleyebileceğimiz yurtiçi haberleşmenin otomatik yurt dışı haberleşmenin manüel olarak gerçekleştiği dönemdi. 1978 yılı telefon abone sayımız 8000 civarında idi.
1979-1985 dönemi: Bu dönemde Türkiye PTT’sinin katkılarıyla Lefkoşa’ya kurulan Uluslararası GATEWAY santralı vasıtasıyla hem yurtiçi hem yurtdışı görüşmeler otomatik olarak gerçekleştirilmeye başlanmış ve 1985 yılında abone sayımız 17.284 olarak telefon yoğunluğumuz %11’e erişmiştir.
1986-1988 dönemi: Mekanik Sistemlerden Elektronik Sistemlere geçiş dönemidir. 1986 yılında Elektronik Teleks Santralı ve 1987 yılında ilk Elektronik Santraller (Elif modeli) devreye verildi ve ilk PCM Transmisyon Sistemleri bu dönemde kuruldu.
1989 ve sonrası: KKTC Telekomünikasyon Sistemlerinin iyileştirilmesi, Geliştirilmesi ve Sayısal Teknolojilere geçiş bu dönemde başlamış, Lefkoşa, Mağusa, Girne ve Güzelyurt’a Sayısal Santraller kurulmuştur. Bu santrallerde bağlantılar Fiber Optik kablolar ve Sayısal Transmisyon Sistemleriyle gerçekleştirildi. Bozyazı ile Girne arasında denizden tesis edilen Fiber Optik kablo vasıtasıyla Türkiye ve Uluslararası görüşmeler de sayısal ortamda yapılmaya yine bu dönemde Türk Telekom ile yapılan işbirliği çerçevesinde ilk Mobil Araç ve El Telefonu Sistemi ve Çağrı (PAGİNG) Sistemi kullanıma sunulmuştur. Yine Türk Telekom’la 2000 yılında imzalanan Protokol ile TURPAK, FRAME RELAY, TTNET ve KİRALIK DEVRE uygulamaları başlamıştır.
1995 yılında ilk GSM Operatörü KKTC Telsim ve 1999 yılında da KKTCELL GSM hizmeti vermeye başlamıştır.
KKTCELL ile Nisan 2007 ‘de Lisans Sözleşmesi imzalanmıştır.
Günümüzün bilgiye erişim sistemi İNTERNET uzun yıllar sadece DAIL-UP olarak kısıtlı hızlarda sağlanmış ve Nisan 2007 ayı ortalarında devreye alınan ADSL Sistemi vasıtasıyla 29 merkezde 25.323 abone kapasitesiyle abonelere Geniş Bant Internet hizmeti verilmeye başlanmıştır. Mevcut merkezlerde kapasite artışı ve halen ADSL hizmetinin verilemediği merkezlere de Geniş Bant Internet erişiminin sağlanması için çalışmalar devam etmektedir.
Yeni nesil şebekelere geçmek için tüm projeler tamamlanmış ve ihale edilmiştir. Yeni nesil IP tabanlı sistemler (MSAN) 2008 yılı içerisinde kurulmuştur.
2012 yılı Eylül ayı itibarı ile Lefkoşa, Gazimağusa, Girne ve Güzelyurt bölgelerinde toplam 139,062 abone kapasitesi mevcuttur. Ayni dönemde KKTC genelinde 62 adet telefon santralı üzerinden 103,344 telefon abonesine hizmet verilmiştir. Lefkoşa’da 2 ana merkez santralı ve buna bağlı 13 Kırsal alan santralı, Gazimağusa’da 2 merkez ana santralı ve buna bağlı 24 kırsal alan santralı, Girne’de 1 ana merkez santralı ve buna bağlı 7 kırsal alan santralı ve Güzelyurt’ta 1 ana merkez santralı ve buna bağlı 9 kırsal alan santralı bulunmaktadır. Tüm bölgelerde mevcut santral kapasite kullanım oranı 2012 Eylül ayı sonu itibarıyla %74 olarak tespit edilmiştir. ADSL hızlı internet sistemi Eylül 2012 sonu itibariyle 21,725 abone sayısına ulaşmıştır
Toplam 62 merkezde bulunan santrallerimizin 56 sı arasındaki haberleşme Fiber Optik kablolar aracılığı ile sağlanmaktadır.
Sadece 3 merkezde Esentepe, Akıncılar ve Teknecik bölgelerindeki santraller ise Sayısal Radyo sistemleri sayesinde haberleşmektedir.
KKTC Telekomünikasyon Dairesi’nin uluslararası haberleşmesi ise 1994 yılında tesis edilen Girne-Bozyası ve İskele-Hatay arasındaki fiber optik kablo ve Selvili tepede kurulu bulunan sayısal radyo sistemi aracılığı ile gerçekleşmektedir.
Mersin-Girne arasında 1994 yılında kurulan fiber optik kablo hattı (TURCYOS I) üzerinden sağlanıyordu. Gazimağusa- Hatay arasında çekilen yeni denizaltı fiber optik hattı ile KKTC’nin yeni nesil iletişim hizmetlerine hızla erişmesi sağlanacak.
Ayrıca artan ses, internet ve data trafiği de Türk Telekom fiber altyapısı üzerinden karşılanacak. TURCYOS II olarak isimlendirilen yeni fiber optik hat aynı zamanda, Güney ve Güneydoğu illerinin ihtiyaç duyduğu alternatif güzergâhı oluşturacak ve üzerine eklenecek dağıtım ünitesi ile Doğu Akdeniz’e sahili olan ülkelerle bağlantı sağlayacak.
Denizaltı Kesimi: KKTC/İskele-Hatay/Samandağ arasında 24 fiberli 213km denizaltı F/O kablo tesisi 20 Mark 2011 tarihi itibariyle gerçekleştirilmiştir. Kablo sisteminin 195,8km’lik bölümü deniz zemininin 1m altına gömülmüş, geriye kalan 13,4km’lik kısım ise deniz zeminine serilmiştir.
TURKYOS-1 kablosu ile bağlantı için KKTC'de İskele-Lefkoşa-Girne arasında mümkün olan yerlerde KKTC altyapısı kullanılarak 48 fiberli karasal F/O sistemi tesisi 19.08.2011 tarihinde gerçekleştirilmiştir.